حسابداری فروش اقساطی

فروش اقساطی چیست؟

فروش اقساطی یکی از روش‌های فروش است که در آن مشتری کالا یا خدمات را دریافت می‌کند اما هزینه آن را به‌صورت تدریجی و در چند قسط پرداخت می‌کند. این روش معمولاً برای خریدهای گران‌قیمت مانند لوازم خانگی، خودرو، تجهیزات صنعتی و حتی خدمات پزشکی و آموزشی استفاده می‌شود. در فروش اقساطی، فروشنده معمولاً مبلغی را به‌عنوان سود به قیمت اصلی کالا اضافه می‌کند.

نحوه محاسبه فروش اقساطی کالا

فروش اقساطی کالا به این معنی است که مشتری مبلغ کالا را به‌صورت قسطی و در چند دوره زمانی پرداخت می‌کند. محاسبه اقساط معمولاً با در نظر گرفتن مبلغ کل کالا، نرخ سود، تعداد اقساط و مدت زمان بازپرداخت انجام می‌شود.

فرمول کلی محاسبه قسط ماهانه (فرمول سود مرکب)

در روش رایج که سود به صورت مرکب محاسبه می‌شود، فرمول زیر برای محاسبه قسط ماهانه استفاده می‌شود: مثال : خرید یک کالا به ملغ 10 میلیون تومان با نرخ سود سالانه 24 درصد (یعنی ماهانه ۲٪ یا ۰.۰۲) و مدت بازپرداخت 12 ماه، بدون پیش پرداخت محاسبه قسط ماهانه:

• E = مبلغ هر قسط
• p (قیمت کالا)= 10.000.000 تومان
• r (نرخ سود ماهیانه)= 24/12= 0.02
• n (تعداد اقساط)= 12 ماه

بنابراین، قسط ماهانه برای فروش اقساطی کالای 10 میلیون تومانی با نرخ سود سالیانه 24 درصد و 12 قسط، تقریباً 945,600 تومان خواهد بود.

روش ساده‌تر: سود ساده (بدون ترکیب سود) در این روش، ابتدا سود کل بر اساس نرخ سالانه محاسبه می‌شود و سپس کل مبلغ به تعداد اقساط تقسیم می‌شود. فرمول: کل سود = 2,400,000 تومان

قسط ماهانه = مبلغ کل / تعداد اقساط

قسط ماهانه ≈ 1,033,333 تومان

بنابراین، قسط ماهانه برای فروش اقساطی کالای 10 میلیون تومانی با نرخ سود سالیانه 24 درصد و 12 قسط، تقریباً 1,033,333 تومان خواهد بود.

اصول حسابداری فروش اقساطی

حسابداری فروش اقساطی با سایر روش‌های فروش تفاوت دارد، زیرا مبلغ فروش به‌صورت تدریجی دریافت می‌شود و نیاز به پیگیری اقساط وجود دارد. اصول حسابداری این نوع فروش شامل موارد زیر است:

1. شناسایی درآمد: در روش فروش اقساطی، درآمد به تدریج شناسایی می‌شود، به این معنا که سود فروش بر اساس اقساط دریافت‌شده شناسایی و ثبت می‌شود.
2. ثبت بدهی مشتریان: مشتری در ابتدا بدهکار شناخته شده و مبلغ اقساط در طی دوره‌های مشخص به حساب فروشنده واریز می‌شود.
3. ثبت درآمد بهره (در صورت وجود سود اقساطی): اگر فروش شامل بهره باشد، بهره به‌عنوان درآمد جداگانه شناسایی می‌شود.
4. کنترل حساب‌های دریافتنی: فروشنده باید حساب‌های دریافتنی از مشتریان را مدیریت کند تا تأخیر در پرداخت اقساط یا عدم پرداخت را بررسی کند.

مرحله اول: ثبت فروش کالا در زمان فروش کالا، دو سند حسابداری ثبت می‌شود: سند اول (ثبت فروش):

• حساب‌های دریافتنی (اقساطی): مبلغ کل اقساط (12,400,000 تومان) به عنوان بدهی مشتری ثبت می‌شود.
• فروش کالا: مبلغ اصلی کالا (10,000,000 تومان) به عنوان درآمد فروش ثبت می‌شود.
• سود تحقق نیافته فروش اقساطی: مبلغ سود کل اقساط (2,400,000 تومان) به عنوان سود تحقق نیافته ثبت می‌شود. این سود به تدریج و با دریافت هر قسط، شناسایی و به حساب درآمد منظور می‌شود.