محاسبه حقوق و دستمزد
نحوه محاسبه حقوق و دستمزد
برای محاسبه حقوق و دستمزد، نیاز است که چندین عامل مختلف مانند حقوق پایه، اضافه‌کاری، کسورات بیمه، مالیات، و مزایا را در نظر بگیریم. در ادامه، به تفصیل به هر یک از این عوامل و فرمول‌های مربوطه پرداخته می‌شود.
۱. حقوق پایه
حقوق پایه به مبلغی اشاره دارد که کارمند بر اساس قرارداد کاری یا قانون کار دریافت می‌کند. این مقدار معمولاً بر اساس تعداد روزهای کارکرد در ماه محاسبه می‌شود.
۲. اضافه‌کاری
اگر کارمند بیش از ساعات کاری قانونی کار کند، به او اضافه‌کاری تعلق می‌گیرد. اضافه‌کاری به طور معمول با ضریب 1.4 یا 1.5 محاسبه می‌شود (یعنی به میزان 40% یا 50% بیشتر از حقوق عادی برای هر ساعت اضافه‌کار).
۳. حق بیمه
بیمه تامین اجتماعی یکی از مهم‌ترین کسورات حقوق است. معمولاً کارفرما و کارمند هر دو سهمی از پرداخت حق بیمه دارند. سهم کارمند معمولاً 7 درصد از حقوق پایه است.
۴. مالیات
مالیات بر درآمد طبق قوانین مالیاتی کشور محاسبه می‌شود. نرخ مالیات ممکن است متغیر باشد و بستگی به میزان حقوق دارد. در اینجا مثالی با نرخ مالیاتی فرضی ارائه می‌شود:
۵. سایر کسورات
این بخش شامل کسورات دیگر مانند وام‌ها، مساعده‌ها، جریمه‌ها و … است. این موارد به صورت مستقیم از حقوق کل کسر می‌شوند.
۶. مزایا
مزایا شامل مواردی مثل حق مسکن، حق خواربار، حق اولاد و … است. این موارد به حقوق اضافه می‌شود.
۷. حقوق خالص
در نهایت، حقوق خالص مبلغی است که پس از کسر همه کسورات (بیمه، مالیات و سایر کسورات) از حقوق کل به دست می‌آید.
مثال
فرض کنید حقوق پایه یک کارمند ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال است. او ۱۰ ساعت اضافه‌کاری دارد، حق بیمه ۷ درصد و مالیات ۱۰ درصد از حقوق مشمول مالیات است. همچنین ۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال مزایا دارد.
۱. نوبت‌کاری
نوبت‌کاری به کارمندانی تعلق می‌گیرد که به صورت شیفتی (چرخشی) کار می‌کنند و ممکن است در ساعات مختلف روز یا شب مشغول به کار باشند. میزان اضافه حقوق نوبت‌کاری بسته به نوع شیفت متغیر است:
کار نوبت‌کاری صبح و عصر: ۱۰٪ اضافه بر حقوق پایه
کار نوبت‌کاری صبح، عصر و شب (شیفت چرخشی): ۱۵٪ اضافه بر حقوق پایه
کار نوبت‌کاری ثابت شب: ۲۲.۵٪ اضافه بر حقوق پایه
مثال:
فرض کنید حقوق ماهیانه کارمند ۳۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال باشد و این کارمند در یک ماه ۲۰ روز نوبت‌کاری چرخشی (صبح، عصر و شب) داشته باشد:
۲. شب‌کاری
اگر کارمند در ساعات شب (معمولاً بین ساعت ۲۲ تا ۶ صبح) مشغول به کار باشد، به او شب‌کاری تعلق می‌گیرد. معمولاً شب‌کاری با ضریب ۳۵٪ اضافه بر حقوق عادی محاسبه می‌شود.
مثال:
فرض کنید کارمند در یک ماه ۴۰ ساعت شب‌کاری داشته باشد و حقوق پایه روزانه او ۱,۰۰۰,۰۰۰ ریال باشد:
۳. تعطیل‌کاری
تعطیل‌کاری به کارهایی اطلاق می‌شود که در روزهای تعطیل رسمی یا استراحت هفتگی انجام می‌شوند. برای تعطیل‌کاری، معمولاً حقوق با ضریب ۴۰٪ یا ۵۰٪ اضافه بر حقوق عادی پرداخت می‌شود.
مثال:
فرض کنید کارمند در یک ماه ۸ ساعت تعطیل‌کاری داشته باشد و حقوق پایه روزانه او ۱,۰۰۰,۰۰۰ ریال باشد:
محاسبه نهایی با در نظر گرفتن همه آیتم‌ها
فرض کنیم یک کارمند با حقوق ماهیانه ۳۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال موارد زیر را داشته باشد:
۲۰ روز نوبت‌کاری چرخشی
۴۰ ساعت شب‌کاری
۸ ساعت تعطیل‌کاری
بنابراین، علاوه بر حقوق پایه، این کارمند مبلغ ۱۱,۸۹۰,۶۶۳ ریال بابت نوبت‌کاری، شب‌کاری و تعطیل‌کاری دریافت خواهد کرد.
حسابداری حقوق و دستمزد
برای ثبت سند حسابداری مربوط به حقوق و دستمزد در سیستم‌های حسابداری، نیاز است که تمامی جزئیات مربوط به هزینه‌های حقوق و دستمزد، کسورات و تعهدات کارفرما به طور دقیق در قالب یک سند حسابداری ثبت شود. در ادامه به نحوه ثبت این سند با یک مثال اشاره می‌کنم:
ثبت سند حقوق و دستمزد
۱. ثبت هزینه حقوق و دستمزد
این قسمت شامل حقوق و مزایای پرداختی به کارکنان است که به عنوان هزینه برای شرکت ثبت می‌شود.
ثبت بدهکار:
هزینه حقوق و دستمزد (شامل حقوق پایه، مزایا، اضافه‌کاری، نوبت‌کاری، شب‌کاری و غیره)
ثبت بستانکار:
حقوق پرداختنی (جمع حقوق و دستمزد ناخالص که به کارمند پرداخت می‌شود)
بیمه پرداختنی (سهم کارمند از بیمه)
مالیات پرداختنی (مالیات بر حقوق)
سایر کسورات پرداختنی (وام، مساعده و سایر موارد کسر از حقوق)
۲. ثبت حق بیمه سهم کارفرما
کارفرما موظف است سهمی از بیمه تامین اجتماعی را پرداخت کند که معمولاً ۲۳٪ از حقوق مشمول بیمه است. این مبلغ به عنوان تعهدات کارفرما ثبت می‌شود.
ثبت بدهکار:
هزینه بیمه تامین اجتماعی (سهم کارفرما از بیمه)
ثبت بستانکار:
بیمه پرداختنی (سهم کارفرما به تامین اجتماعی)
۳. پرداخت حقوق به کارکنان
بعد از محاسبه حقوق خالص (پس از کسورات)، این مبلغ به حساب بدهی‌های مربوط به پرداخت حقوق و دستمزد منتقل می‌شود و سپس پرداخت انجام می‌شود.
ثبت بدهکار:
حقوق پرداختنی (مبلغ خالص حقوقی که به کارکنان پرداخت می‌شود)
ثبت بستانکار:
بانک/نقد و بانک (مبلغی که به حساب کارکنان واریز شده است)
۴. پرداخت کسورات (بیمه و مالیات)
کارفرما موظف است مبلغ کسورات از جمله بیمه و مالیات را به سازمان‌های مربوطه واریز کند.
ثبت بدهکار:
بیمه پرداختنی
مالیات پرداختنی
ثبت بستانکار:
بانک/نقد و بانک (مبلغ پرداختی به سازمان تامین اجتماعی و اداره مالیات)
مثال ثبت سند حقوق و دستمزد
فرض کنیم حقوق ناخالص کارکنان ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال است و شامل موارد زیر باشد:
حق بیمه کارمند: ۷,۰۰۰,۰۰۰ ریال (۷٪ حقوق)
حق بیمه کارفرما: ۲۳,۰۰۰,۰۰۰ ریال (۲۳٪ حقوق)
مالیات: ۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال
وام: ۳,۰۰۰,۰۰۰ ریال
حقوق خالص پرداختی: ۸۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال
ثبت سند هزینه حقوق و دستمزد:
بدهکار:
هزینه حقوق و دستمزد: ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال
بستانکار:
حقوق پرداختنی: ۸۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال
بیمه پرداختنی: ۷,۰۰۰,۰۰۰ ریال
مالیات پرداختنی: ۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال
سایر کسورات (وام): ۳,۰۰۰,۰۰۰ ریال
ثبت سند حق بیمه سهم کارفرما:
بدهکار:
هزینه بیمه تامین اجتماعی: ۲۳,۰۰۰,۰۰۰ ریال
بستانکار:
بیمه پرداختنی: ۲۳,۰۰۰,۰۰۰ ریال
ثبت پرداخت حقوق خالص به کارکنان:
بدهکار:
حقوق پرداختنی: ۸۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال
بستانکار:
بانک: ۸۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال
ثبت پرداخت کسورات بیمه و مالیات:
بدهکار:
بیمه پرداختنی: ۳۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال (۷,۰۰۰,۰۰۰ + ۲۳,۰۰۰,۰۰۰ ریال)
مالیات پرداختنی: ۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال
بستانکار:
بانک: ۳۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال
این مراحل تمامی اقدامات لازم برای ثبت سند حسابداری مربوط به حقوق و دستمزد را پوشش می‌دهد.
