مهندسی مالی: تعریف و انواع آن

مهندسی مالی همانطور که از نام آن پیداست ترکیبی از دو مفهوم قدیمی مالی و مهندسی در کنار هم است که از تکنیک‌های ریاضی، تئوری مالی، ابزارهای مهندسی و تکنیک‌های برنامه‌نویسی پیشرفته برای حل مشکلات مالی بحرانی و پیچیده مانند تولید جریان‌های نقدی ناسازگار، بازسازی دارایی‌های غیر نقدی و غیره استفاده می‌کند.

تعریف مهندسی مالی با یک مثال

---

مهندسی مالی شامل بخش‌های مختلفی مانند محصولات مالی، آماری و برنامه‌نویسی است که به ارائه محصولات ساختاریافته و نوآورانه‌ای منجر می‌شود. یکی از مثال‌ها اوراق بهادارسازی است.

اوراق بهادارسازی فرآیند تغییر یک دارایی غیر نقدشونده یا گروهی از این دارایی‌ها و تبدیل آنها به محصولات ساختار یافته جدیدی است که می‌تواند برای سرمایه‌گذاران جذاب باشد و از این رو مایملک نقدی بیشری ایجاد کند. یک مثال معمولی از آن، اوراق بهادار با پشتوانه وام مسکن است. می‌توان پروژه‌های معمولی املاک و مستغلاتی که فروش نمی‌روند و سرمایه‌گذاری به سراغ آنها نمی‌آید را با ارائه اوراق بهادار به فروش گذاشت. در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی این اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاران محبوب بوده است.

چگونه از مهندسی مالی استفاده کنیم؟

---

مراحل زیر را برای مهندسی مالی دنبال کنید:

1. نیاز به شناسایی

اولین و مهمترین مرحله انجام یک تحلیل اولیه و ارائه یک فرضیه مبنی بر وجود نیاز و تقاضا در بازار است.

2. ایجاد حداقل محصول مورد نیاز

براساس تحقیقات انجام شده در مرحله اول، حداقل محصول مورد نیاز براساس نیازهای اساسی ایجاد می‌شود. این محصول طبق بازخوردهای دریافتی بیشتر اصلاح خواهد شد.

3. کارگاهی برای طراحی مدل

براساس بازخوردها و پیشنهادات دریافتی از کاربران، طراحان و برنامه‌نویسان، کارگاهی برای طوفان فکری برگزار می‌شود و بحث مفصلی برای گنجاندن پیچیدگی‌ها و طراحی یک مدل جدید برای محصول انجام می‌شود.

4. تضمین کیفیت محصول

پیچیدگی‌های آنها باید آزمایش شوند تا مطمئن شوید که اصل محصول بسیار مفیدتر و قوی‌تر است.

5. یک محصول عالی و کامل

محصولی که به این ترتیب ایجاد می‌شود را می‌توان به عنوان یک محصول کامل نامید. زیرا از حداقل محصول مورد نیاز به محصول نهایی تبدیل شده است.

6. قیمت گذاری

اکنون تیم فروش باید قیمت محصول را براساس عوامل متعددی مانند توانایی در انتشار محصول و نیازی که در بازار برای آن وجود دارد، در صورتی که فقط برای یک بازار خاص آماده شده است، تعیین کند.

7. بازاریابی

موفقیت هر محصول به نحوه بازاریابی آن محصول بستگی دارد، زیرا باید به کاربران نهایی در مورد قابلیت ها و مفید بودن آن آموزش داده شود.

8. راه اندازی محصول

نحوه راه‌اندازی محصول و استفاده از کانال‌های توزیع برای اجرای استراتژی بازاریابی، آخرین و مهمترین بخش این مراحل است.

انواع مهندسی مالی

---

طراحی مجدد محصولات ساختار یافته

این نوع از تکنیک‌های ریاضی مانند شبیه سازی، تصادفات و تجزیه و تحلیل برای طراحی و پیاده‌سازی رویکردهای جدید برای کشف راه‌حل‌های مشکلات در امور مالی استفاده می‌کند. در فرآیند یافتن راه‌حل‌های جدید، می‌توان استراتژی‌های جدیدی را نیز به نفع شرکت توسعه داد تا سود شرکت را به حداکثر برساند.

معاملات سهامی

یک واقعیت جالب که به سال ۱۹۷۳ میلادی بر می‌گردد، این است که دو مهندس مالی به نام های فیشر بلک و مایرون اسکولز، یک مدل قیمت‌گذاری اختیاری را ارائه کردند، عموماً به عنوان مدل بلک اسکولز شناخته می‌شوند. این مدل تا به امروز جز بهترین مدل‌هاست و معامله گران در سرتاسر جهان از آن برای قیمت‌گذاری حق بیمه و برنامه‌ریزی استراتژی‌های مدیریت ریسک، استراتژی‌های ورود و خروج و محاسبه نوسانات ضمنی استفاده می‌کنند. در واقع در دسترس بودن ساده و در عین حال مفید، این روش، معاملات توسط سهام را آسان کرده و استفاده از آن را برای محصولات مالی و کالایی بیشتر کرده است.

فواید و معایب استفاده از مهندسی مالی

---

مزایا

• با کمک تکنیک‌هایی که شامل مدلسازی ریاضی و مهندسی کامپیوتر می‌شود، می‌توان از آن برای آزمایش، آنالیز کردن، یافتن رویکردها و ابزارهای جدید برای آنالایز سرمایه‌گذاری، ساختاربندی بدهی‌ها، استراتژی‌های معاملاتی، مدل‌های مالی و غیره استفاده کرد.
• هر رویداد تاریخ آتی مانند قراردادها یا سرمایه‌گذاری‌ها به دلیل عدم قطعیت ارتباط بین آنها، دارای ریسک بالایی است. در چنین مواردی، مهندسی مالی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا ریسک در سرمایه‌گذاری‌ها یا قراردادهای مربوط به خدمات یا کالا را با تکنیک‌های محاسباتی خود برای بازده آتی، کاهش دهند.
• مهندسی مالی برای تجزیه و تحلیل ارزش هر ترازنامه و بخش‌های سود و زیان هر حساب برای منافع آن کسب‌وکار به کار برده می‌شود. این علم می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا موارد نامطلوب را پاک کرده و بیشتر روی موارد سودآور تمرکز کنند. این فعالیت‌ها همچنین منجر به ارزیابی مالیاتی بهتری برای شرکت‌ها می‌شود.

معایب

• حدس و گمان

همچنین باعث ایجاد رویه‌های توهم زا در بازار می‌شود. که به بازار دیدگاه‌ها و چشم‌اندازهای متفاوتی می‌دهد.

• محصولات جدید بدون بررسی ریسک تولید آن

برای ارائه بیمه در برابر نکول در پرداخت‌های اوراق قرضه، تبادل افول اعتبار برای مشخص کردن زیان‌های تخمینی در صورت وجود، ایجاد شد. این محصولات پیچیده جدید طراحی شده، در میان معاملگران، بانکداران و سرمایه‌گذاران بسیار محبوب شدند، زیرا تکنیک برای ایجاد جریان‌های نقدی ثابت با حداقل نفوذ ارائه دادند. بازاریابی و توزیع به گونه‌ای بود که هیچ بررسی لازم نداشت و بسیاری از ریسک‌ها مانند ارتباط و نفوذ بالا، عدم وثیقه گذاری و تغییر ساختار اوراق قرضه ناخواسته به اوراق قرضه با درجه بالا، کاملاً نادیده گرفته شد.

این کار منجر به افزایش سطح معاملات توهمی شد، چون معامله گران توانستند درآمد ثابتی با حق بیمه و نفوذ بالای خود ایجاد کنند. همه خوشحال بودند، سرمایه‌گذاران بازده خوبی دریافت می‌کردند و معمله‌گران بورس چک‌های حقوقی سنگینی دریافت می‌کردند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری به طور تصاعدی رشد می‌کردند که منجر به ایجاد حبابی در سال ۲۰۰۸ شد که اقتصاد جهانی را به بزرگترین رکود تمام دوران‌ها تبدیل کرد.

سوالات پرتکرار

---

مهندسی مالی می‌تواند به افراد کمک کند تا کل ریسک و بازده کار خود را ارزیابی و آنالیز کنند. با کمک این آنالیز، می‌توان استراتژی‌هایی برای کاهش ریسک کل به حداقل سطح ممکن تدوین کرد. علاوه بر این، می‌توان از آن در زمینه‌های مختلفی مانند امور مالی شرکت، قیمت‌گذاری تولیدی‌ها، مقررات مالی، مدیریت کارها، مدیریت ریسک و … استفاده کرد. در ادامه تعدادی از سوالات پرتکرار در این زمینه را پاسخ خواهیم داد.

تعریف مهندسی مالی چیست؟

این نوع مهندسی به عنوان یک حوزه چندتخصصی در علوم مالی، به بررسی ریاضی و محاسباتی مسائل مالی و صنعتی می‌پردازد که شامل استفاده از روش‌های نظریه احتمال، آمار و بهینه‌سازی برای حل مسائل مالی، مشاوره در مورد سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک می‌شود.

چه نوع مسائل مالی را می‌توان با استفاده از مهندسی مالی حل کرد؟

مهندسی امور مالی برای حل مسائل مالی مختلفی مانند مدیریت ریسک، مدیریت سرمایه، مدل‌سازی مالی، تحلیل اقتصادی، بورس و بازار سرمایه، تحلیل سرمایه‌گذاری و تجارت الگوریتمی نقش بسیار مهمی دارد.

چه عواملی باعث شده است که این نوع مهندسی به عنوان یک حوزه مستقل شناخته شود؟

نیاز صنعت به افزایش بازده سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک معاملات، توسعه فناوری و ابزارهای جدید در حوزه مالی، آگاهی بیشتر سرمایه‌گذاران از مسائل مالی، و تحولات قابل توجه در بازارهای مالی و اقتصادی عواملی هستند که مهندسی مالی را به یک حوزه مستقل تبدیل کرده‌اند.

مهندسین مالی از چه نوع ابزارهایی استفاده می‌کنند؟

بین ابزارهای مهندسی مالی می‌توان به روش‌های شبیه‌سازی، الگوریتم‌های بهینه‌سازی، شبکه‌های عصبی و روش‌های تحلیل پوششی اشاره کرد.

تفاوت مهندسی مالی با دیگر رشته های مدیریتی چیست؟

در مهندسی مالی، علاوه بر درک مفاهیم کسب و کار، کنترل ریسکهای مالی نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. در دیگر رشته های مدیریتی، تمرکز بر بخش های دیگر کسب و کار است.

چه تفاوتی بین مهندسی مالی و حسابداری مالی وجود دارد؟

این علم بیشتر با مدیریت ریسک و بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری مشغول است، در حالی که حسابداری مالی بیشتر با ثبت و گزارش دقیق اطلاعات مالی مربوط به یک شرکت مشغول است. به طور کلی، مهندسی مالی پایه‌های ریاضی قوی‌تری نسبت به حسابداری مالی دارد.

در چه کسب و کارهایی از این روش مهندسی استفاده می‌شود؟

صنایع مختلفی مانند بانکداری، بورس، بیمه، سرمایه‌گذاری و فرآورده‌های مالی از این نوع مهندسی استفاده می‌کنند.

مهندس مالی چه نقشی در بازار مالی ایفا می‌کند؟

مهندسی مالی به عنوان یکی از اصولی‌ترین علوم مالی، در حل مسائل پیچیده و بزرگ مالی از جمله: مدیریت ریسک و تحلیل سرمایه‌گذاری موثر است.

استفاده از مهندس مالی چه تأثیری بر روی بازارها دارد؟

استفاده از مهندسی مالی در بازارها می‌تواند قیمت‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و پایداری بازارهای مالی را تحت تأثیر قرار دهد. از جمله بهبود عملکرد سیستم‌های مالی و کاهش خطرات مالی، افزایش شفافیت بازار و کاهش هزینه‌های معاملاتی، افزایش حجم معاملات و البته در برخی موارد نیز ممکن است باعث ایجاد نوسانات نامطلوب در بازار شود. همچنین، این می‌تواند باعث ایجاد فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری محسوب شود.

مهندسی مالی چطوری می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند؟

این نوع مهندسی به شرکت‌ها در بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری، مدیریت ریسک و تحلیل داده‌های مالی کمک می‌کند.

مهندسی مالی چه مزایا و معایبی دارد؟

از مزایای مهندسی مالی می‌توان به بهبود کارایی و دقت تصمیم‌گیری، افزایش سرعت تحلیل و کاهش خطا و نوسانات بازار اشاره کرد. از معایب آن نیز می‌توان به هزینه‌های بالا، پیچیدگی و عدم قابلیت استفاده برای مسائل پویا اشاره کرد.

رشته مهندسی مالی در ایران چطور است؟

این رشته در ایران به تازگی شروع به کار کرده است و باز هم در حال توسعه است.

چه نوع مهارت هایی برای تحصیل در رشته مهندسی مالی لازم است؟

برای تحصیل در این رشته، شخص باید دانش ریاضی و آمار را به خوبی مسلط باشد. همچنین، آشنایی با دیگر حوزه‌های مرتبط با اقتصاد و بازار سرمایه نیز ضروری است.