پیشرفت تکنولوژی در قرن اخیر، جهان را در زمینه‌های مختلف به سمت دیجیتالی شدن سوق داده است. یکی از مهم‌ترین زمینه‌هایی که از پیشرفت فناوری تاثیر زیادی پذیرفته، اقتصاد است. اقتصاد دیجیتالی، بیانگر شکل جدیدی از اقتصاد است که بر پایه فناوری‌های نوین شکل می‌گیرد. مزایای اقتصاد دیجیتال برای کشورها، سبب شده است تا این نوع اقتصاد در همه کشورها مورد توجه قرار بگیرد. به طوری که همه کشورها تلاش می‌کنند از قطار پیشرفت تکنولوژی و اقتصاد دیجیتال عقب نمانند و تا حد امکان، اقتصاد خود را از شکل سنتی به سمت دیجیتالی شدن سوق دهند. در این مقاله قصد داریم به بررسی اقتصاد دیجیتال و مزایای آن برای کشورها بپردازیم.
اقتصاد دیجیتال چیست؟
با توجه به گستردگی اقتصاد دیجیتال، امروزه تعاریف مختلفی از آن وجود دارد. اما یکی از ساده‌ترین تعاریف اقتصاد دیجیتال (Digital economy)، اقتصاد مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال است. در این نوع اقتصاد، فناوری‌های جدید و به ویژه اینترنت، نقش مهمی ایفا می‌کنند. در اقتصاد دیجیتال، تبادلات مالی، خرید و فروش، ارائه خدمات و … از شکل سنتی خارج می‌شود و شکلی دیجیتالی و مدرن به خود می‌گیرد.
دیجیتالی شدن اقتصاد، سبب ایجاد انواع جدیدی از خدمات، محصولات و کسب و کارها شده است. اقتصاد دیجیتال، با سرعت زیادی در حال رشد و توسعه است و احتمالا در دهه‌های آینده نیز روند رشد صعودی خود را حفظ خواهد کرد. یکی از نشانه‌های پیشرفت اقتصاد دیجیتال این است که در دهه اخیر، نام شرکت‌های فعال در زمینه فناوری‌های دیجیتال (اپل، گوگل، آمازون و …)، هر ساله از نظر درآمد و حجم تبادلات مالی در بین شرکت‌های ثروتمند و برتر جهان قرار می‌گیرد.
اجزای اقتصاد دیجیتال چیست؟
یکی از مشهورترین اقتصاددانان آمریکایی یعنی توماس مسنبورگ (Thomas Mesenbourghg)، اقتصاد دیجیتال را متشکل از سه جز کلیدی می‌داند؛ این اجزاء عبارتند از:
- زیرساخت کسب و کار الکترونیکی (E-Business Infrastructure): زیرساخت‌های کسب و کار الکترونیکی شامل سیستم‌های الکترونیکی است که کسب و کارها در زمینه اقتصاد دیجیتال، از آن‌ها استفاده می‌کنند. این زیرساخت‌ها شامل بخش‌های مختلفی مانند سخت افزار، نرم افزار و ذخیره‌سازی داده می‌شوند.
- کسب و کار الکترونیک (E-Business): این جزء اقتصاد دیجیتال، شامل استفاده از سیستم‌های الکترونیکی در انجام امور تجاری است. به این معنا که اموری مانند خرید، فروش، بازاریابی، تولید، تحویل کالا و … به صورت دیجیتالی و به کمک تجهیزات الکترونیکی انجام شود.
- تجارت الکترونیک (E-Commerce): تجارت الکترونیک به معنای ارائه خدمات و خرید و فروش کالا از طریق سیستم‌های الکترونیکی است. به این صورت که تبادل پول، کالا و خدمات بین کسب و کارها و مشتریان به صورت الکترونیکی انجام شود.
مزایای اقتصاد دیجیتال برای کشورها
اقتصاد دیجیتال مزایای مختلفی را برای کشورها به ارمغان می‌آورد. دلیل تلاش کشورها برای تبدیل اقتصاد خود از شکل سنتی به دیجیتال، مزایای زیاد اقتصاد دیجیتال است. در ادامه مهم‌ترین مزیت‌های اقتصاد دیجیتال بر کشورها را بررسی می‌کنیم.
۱٫ رشد اقتصادی کشورها
رشد اقتصادی کشورها، اولین مزیت دیجیتالی شدن اقتصاد است. با استفاده از فناوری‌های دیجیتال، کسب و کارها بیشترین بهره‌وری را کسب می‌کنند و بازارهای جدیدی برای ارائه محصولات و خدمات خود به دست می‌آورند. شرکت‌های نوپای فعال در زمینه تکنولوژی و اقتصاد دیجیتال، فرصت‌های شغلی جدیدی را ایجاد می‌کنند و درآمد فعالان این عرصه را به تدریج افزایش می‌دهند.
۲٫ کاهش هزینه‌ها
استفاده از فناوری‌های دیجیتال در اقتصاد، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. فرآیندهای اتوماتیک (اتوماسیون) و خدمات آنلاین مانند بانکداری الکترونیکی و خرید آنلاین، سبب صرفه‌جویی در هزینه و زمان می‌شود. تکنولوژی‌های ابری (Cloud Computing) و خدمات اشتراک‌گذاری اطلاعات، نقش مهمی در کاهش هزینه‌های زیرساختی ایفا می‌کنند.
۳٫ دسترسی همیشگی
دسترسی به پلتفرم‌های دیجیتال، به صورت ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته امکان پذیر است. به این ترتیب، دیجیتالی شدن اقتصاد، آسان‌تر شدن دسترسی مردم به محصولات و خدمات را در پی خواهد داشت. ارائه خدمات آنلاین مانند ثبت نام آنلاین، پرداخت الکترونیکی، بهداشت الکترونیکی و …، به مردم امکان می‌دهد به راحتی و در کمترین زمان ممکن از این خدمات استفاده کنند.
۴٫ جهانی بودن
یکی از ارکان اصلی اقتصاد دیجیتال، شبکه جهانی اینترنت (وب) است. در نتیجه این شکل از اقتصاد، اقتصادی جهانی و بین المللی خواهد بود. اقتصاد دیجیتال، محدود به مرزهای کشورها نیست و این فرصت را در اختیار کسب و کارها قرار می‌دهد تا به بازار سایر کشورها نیز دسترسی پیدا کنند و مشتریان جدیدی را برای ارائه خدمات و محصولات پیدا کنند.
۵٫ امنیت
در اقتصاد دیجیتال، توجه زیادی به امنیت می‌شود. تکنیک‌های جدید امنیتی (Security)، احراز هویت (authentication) و رمزگذاری (Encryption) در فناوری‌های دیجیتال، کاربرد زیادی در اقتصاد دیجیتال دارند. قابلیت‌های امنیتی و احراز هویت کاربران در پرداخت‌های الکترونیکی، یکی از جنبه‌های امنیت در اقتصاد دیجیتال است که پیشرفت روزافزونی دارد.
۶٫ فضای رقابتی
اقتصاد دیجیتال، رقابتی‌ترین نوع اقتصاد است. زیرا در اقتصاد دیجیتال، کاربران همواره گزینه‌های مختلفی برای انتخاب دارند. به این ترتیب، شرکت‌های ارائه دهنده خدمات و محصولات همواره تلاش می‌کنند برای جلب نظر مشتریان و سود بیشتر، محصولات و خدمات خود را نسبت به رقبا بهبود دهند. ایجاد این فضای رقابتی، افزایش کیفیت ارائه خدمات و محصولات را به دنبال دارد.
۷٫ اشتغال‌زایی
اقتصاد دیجیتال می‌تواند منجر به اشتغال زایی و کاهش نرخ بیکاری شود. صنایع مرتبط با تکنولوژی و خدمات این زمینه، مشاغل جدید و متنوعی را ایجاد می‌کنند. همچنین، این اقتصاد به افراد امکان می‌دهد که کسب و کار خود را به صورت آنلاین راه اندازی کنند و بازارهای جدیدی برای محصولات و خدمات خود پیدا کنند. یکی از نمونه‌های مشهور شرکت‌های مبتنی بر اقتصاد دیجیتال، استارتاپ‌ها هستند. بسیاری از این شرکت‌ها که بر اساس ایده‌های نوین ایجاد شده‌اند، امروزه از شرکت‌های موفق به شمار می‌آیند.
بنابراین اقتصاد دیجیتال باعث رشد اقتصادی، کاهش هزینه‌ها، اشتغال‌زایی، افزایش رقابت و … می‌شود. بنابراین، کشورها با توجه به این مزایا، باید برنامه‌ها و سیاست‌های مناسبی را برای توسعه اقتصاد دیجیتال در نظر بگیرند.
امروزه شرکت‌های ایرانی زیادی در داخل کشور، در جهت دیجیتالی کردن اقتصاد تلاش می‌کنند. یکی از شرکت‌های موفق در این عرصه، شرکت دانش بنیان برنامه نویسان نواندیش پاسارگاد است. این شرکت با ارائه سیستم‌های نوین برای کسب و کارها و موسسات مالی و اعتباری، نقش قابل توجهی در بهبود روند دیجیتالی کردن اقتصاد ایفا می‌کند. برای مثال، نرم افزار قرض الحسنه یکی از محصولات این شرکت است که در جهت انجام الکترونیکی امور صندوق‌های قرض الحسنه ارائه می‌شود. شرکت پاسارگاد با ارائه سیستم‌های نوین نرم افزاری و سخت افزاری، امکان دسترسی به بالاترین سطوح اقتصاد دیجیتال را برای شرکت و سازمان شما فراهم می‌کند.
